Menu
In schooljaar 2017/2018 begint zanger en operamaker Anthony Heidweiller met een team van muziekdocenten aan een droom. Zijn antwoord op de vraag uit de samenleving naar meer diversiteit in de kunsten is: “de verandering van morgen begint met het luisteren naar de stem van jongeren die opgroeien in deze tijd. Als 60% van de jongeren op het vmbo zit, laten we dan beginnen met cultuureducatie in de vmbo-scholen in cultureel diverse wijken”. De concrete vorm die hij daaraan geeft is Vocal Statements.
Van de intimiteit van het klaslokaal naar de grote zaal van TivoliVredenburg
De eerste twee jaar werkt Vocal Statements met zeven scholen uit Utrecht en omgeving toe naar twee memorabele concerten in de grote zaal van TivoliVredenburg. 900 Jongeren die samen zingen met een band van VOS- docenten, zij aan zij op het podium. Als de Syrische pianist en artist in residence Aeham Ahmad opkomt, kan je een speld in de zaal horen vallen.
Abu, leerling Trajectum College: “het lied ging over vrijheid. Iedereen vond het mooi volgens mij. Toen de pianist opkwam, sprak hij even met mij. Hij wist dat ik Arabisch kan; ik ben half Somalisch. Dus we begrepen elkaar. Super dat hij er was met alles wat hij heeft meegemaakt en zo. Wat hij heeft bereikt… echt cool. In de oorlog ging hij pianospelen op straat. Toen stopte de oorlog en keek iedereen naar hem. Bizar dat hij zijn familie achter moest laten. Nu mist hij zijn ouders. Maar hij is nooit gestopt met muziek maken. Je moet altijd doorgaan.”
De concerten zijn een succes, Vocal Statements krijgt de Gouden C van het Fonds voor Cultuurparticipatie, prijs voor het meest innovatieve cultuureducatieproject. Maar na de grote zaal van TivoliVredenburg raakt muzikaal leider Rohan Poldervaart ervan overtuigd dat de volgende stap in de kleinschaligheid zit en in meer maatwerk per school. Het is de ontmoeting met leerlingen in de klas die via samen zingen en storytelling een basis van vertrouwen, veiligheid en openheid creëert.
Rohan Poldervaart: “Als we veel meer op zoek gaan naar onze eigen kwetsbaarheid als docent, krijgen we ook meer kwetsbaarheid van leerlingen te zien. Een leerling zei tegen mij: ‘je leert eigenlijk jezelf steeds beter kennen. Soms denk ik: wie ben ik eigenlijk? En wanneer ik sommige oefeningen doe met Vocal Statements dan ga ik daar dus echt over nadenken.’”
Muziek als onderdeel van het curriculum
Op partnerscholen Trajectum College in Overvecht wordt Vocal Statements vanaf 2019 onderdeel van het onderbouwprogramma Mijn Traject dat gaat over persoonsvorming, burgerschap en talent. En het Globe College in Kanaleneiland bouwt aan een profiel Podium voor vmbo’ers waarvoor Vocal Statements het zingen met de eerstejaars verzorgt. Docent muziek Aarti Prins, VOS-docent van het eerste uur, staat inmiddels met één jaar onderbreking voor het vierde jaar op Globe samen met Muco Haficovic, muziekdocent van de school voor de klas.
Aarti Prins: “je kan leerlingen bereiken via je eigen persoonlijke ervaringen of het verhaal dat je met je meedraagt. (…) Elke les kan anders uitpakken. Ik ben nogal perfectionistisch maar heb geleerd dat je af en toe ook onderuit mag gaan. Het even niet weten, kan ook krachtig zijn.”
Artists in residence
Na Aeham Ahmad die ook scholen bezocht en repertoire schreef om met leerlingen te zingen wordt in 2020 de Zuid-Afrikaanse componist Neo Muyanga de tweede artist in residence. De rol die deze musici bij Vocal Statements vervullen, is de brugfunctie die ze vervullen tussen repertoire van verschillende muzikale tradities. Naast dat ze thuis zijn in de Westerse muziek brengen ze een rijkdom aan andere tradities mee. Leerlingen vinden herkenning en krijgen niet langer het beeld mee van Westerse muziek als superieur aan andere stromingen.
Coronakansen
In 2020 ervaren we de grote impact die corona heeft op leerlingen, scholen én op onze manier van lesgeven. Niet samen kunnen komen, raakt de jongeren in hun persoonlijke ontwikkeling. Het vraagt om een verdieping en verbreding van onze aanpak. Door de impact van coronamaatregels op leerlingen die opgroeien vanuit achterstand, raken we nog meer gefocust op hoe muziek en creativiteit kunnen bijdragen aan de kansen van leerlingen.
Als je niet meer met elkaar in een ruimte mag zingen waar liggen dán de mogelijkheden? Met leerlingen van Globe College op Kanaleneiland en Trajectum College in Overvecht experimenteren we voor het eerst met videoclips. Het is een krachtige statement van de jongeren over hoe zij zich voelen. Najaar 2020 levert het Verdiepingstraject een verbreding van het werken met ‘statements’ én nieuwe presentatievormen op. Theater, animatie, beeldend, en multimedia zijn sinds corona niet meer weg te denken uit onze projecten.
Marjolein Moorman, Wibautlezing 2021: “Welke opleiding je ook gedaan hebt en welk werk je ook doet. Kansengelijkheid moet gaan op een gelijke kans op waardering. Het gaat om het beste uit jezelf halen en op waarde worden geschat.”
Een nieuwe periode breekt aan
De visie van Anthony Heidweiller op diversiteit en inclusie en die van Rohan Poldervaart op lesgeven in het vmbo (met elementen als embodied singing en vocal leadership) zijn het fundament onder de methodiek van Vocal Statements. Het voelt even als een ramp als deze twee inspirerende grondleggers kort na elkaar 2021 en zomer 2022 afscheid nemen. Zakelijk leider, bestuurder Saskia van de Ree besluit om niet meteen op zoek te gaan naar een nieuwe artistiek leider maar eerst te kijken naar de kracht die binnen het eigen docententeam aanwezig is. Daarbij komen Carmen Hovestad (docent zang en docentopleider aan de opleiding docent muziek bij Artez) en theaterdocent Adanma Okoro als teamcoaches ‘in the lead’.
Adanma: “Echt contact maken, in gesprek met leerlingen gaan. Jezelf afvragen: ‘wat wil die leerling mij vertellen?’ Land met ze! Ga een gesprek met ze aan: ‘wat is voor jou belangrijk? Waar zit jij met je hoofd?’ Je wilt de jongeren verbeeldingskracht meegeven. Dat ze door de magie van muziek en theater leren ervaren: ‘ik zie nu een heel andere kant van jou.’ Dat klasgenoten dat van elkaar meekrijgen en de buitenwereld ook!”
De expositie Dit is mijn Stem in het Stadhuis van Utrecht, gemaakt door Manne Heijman, Adanma Okoro, Rohan Poldervaart en leerlingen van partnerscholen, markeert in november 2022 de overgang tussen 5 jaar pionieren met Vocal Statements en de volgende stap naar verankering van MEER MUZIEK IN HET VMBO.
Saskia van de Ree: “Hoe die toekomst eruit gaat zien? In gesprek met collega’s uit het werkveld zoeken we nu naar de beste organisatievorm voor de komende vijf jaar van Vocal Statements. Voor mij staan daarbij voorop:
· co-creatie
met jongeren uit krachtwijken
· werken
en ontwikkelen vanuit partnerschap met vmbo-scholen
· en
een netwerk vormen in de stad tussen collega’s in de binnenschoolse en
buitenschoolse cultuureducatie, het onderwijs en het wijkwelzijnswerk.”
Vocal Statements is grote dank verschuldigd aan Anthony Heidweiller, Rohan Poldervaart, onze partnerscholen, de Gemeente Utrecht, cultuurfondsen en de leerlingen van vmbo-scholen en in middels ook praktijkscholen, speciaal onderwijs en mbo. Zij hebben door hun stem te laten horen mee gebouwd aan Vocal Statements.