“In a typically contradictory move, globalisation, while promoting economic integration among elites, has exacerbated sectarianism everywhere else.”
Pankaj Mishra
De culturele en sociale verschillen zijn er vaak groot, en er is te weinig ruimte voor de leerlingen om door middel van kunsteducatie te ontdekken wie ze zijn en hoe ze zich kunnen uiten. Daarom zijn deze jongeren niet altijd in staat om hun talenten en blik op de wereld te delen met de maatschappij. De vaardigheden die bij Vocal Statements aan bod komen zijn juist voor hen van belang. De jongeren ontwikkelen hiermee het vertrouwen om te communiceren, met elkaar en met anderen in de samenleving.
Elk Vocal Statement-project begint vanuit de vraag van een school. Soms is er al een concrete wens, bijvoorbeeld om in de brugklas te werken aan groepsvorming en persoonlijke ontwikkeling. In andere gevallen zoeken we samen naar wat Vocal Statements op de school kan betekenen. Hoe dan ook beginnen we altijd met een uitgebreide kennismaking. Onze projecten variëren enorm in karakter, van eendaagse projecten tot wekelijkse lessen die zijn ingebed in het curriculum.
Ieder project wordt afgerond met een presentatie van de geleerde muziekstukken en de individuele statements. Hierbij wordt een ‘echte’ podiumervaring gecreëerd; de leerlingen worden begeleid door de VOS-Band, die bestaat uit onze docenten en gastmusici, en maken mee hoe het voelt om zich voor een publiek te presenteren. Ze laten hun stem klinken en ervaren het gevoel van zelfoverwinning, gezamenlijkheid en adrenaline dat daarbij hoort.
Een deel van het repertoire dat wij met de jongeren zingen wordt in samenwerking met onze internationale artists in residence ontwikkeld. Zij komen doorgaans uit een niet-westerse muziekcultuur en inspireren ons om nieuw eigentijds en kosmopolitisch repertoire te schrijven.
Onze eerste artist in residence was de Syrische pianist Aeham Ahmad en van 2020 t/m 2022 verwelkomen wij de Zuid-Afrikaanse componist en musicus Neo Muyanga.
Voor zowel de jongeren als de docenten is de ontmoeting met een kunstenaar uit een niet-westerse cultuur een ontdekkingsreis die veel inspiratie biedt. Die inspiratie is vervolgens zeer waardevol als we werken aan storytelling en de Statements.
Sinds 2017 werkt Vocal Statements in partnerschap met de volgende scholen: Globe College, Trajectum College, Leidsche Rijn College, De Werkplaats, Pouwer College, Aeres VMBO Maartensdijk, OBS Het Zand, Montessorischool Arcade en Oosterlicht College Nieuwegein. Hieronder staan enkele uitgelichte projecten die uit deze samenwerkingen zijn voortgekomen.
Die jongeren willen we graag de mogelijkheid bieden om hiermee verder te gaan: in het VOS-koor komen leerlingen van verschillende scholen bij elkaar om de vaardigheden die tijdens de Vocal Statements zijn opgedaan te verdiepen. Zij werken bijvoorbeeld met DOX Club en volgen daar bewegingslessen. Onder leiding van onze muzikaal leider Rohan Poldervaart wordt toegewerkt naar een jaarlijkse presentatie op Festival Tweetakt in Utrecht.
Samen met onze artists in residence ontwikkelen zij nieuw repertoire met passie en visie. De docenten worden ondersteund door ons ervaren team dat bestaat uit een artistiek leider, een muzikaal leider en een projectleider. In ons Innovatorium werken de Vocal Statements-docenten aan het verder ontwikkelen van hun eigen vaardigheden, hun kennis van kunst in de maatschappij en aan nieuw repertoire.
Subsidiënten & fondsen
Partners
Wil je op de hoogte blijven van wat wij doen en wat ons inspireert?
In maart 2018 gaat onze artist in residence Aeham Ahmad na afloop van zijn concert in TivoliVredenburg op bezoek bij de leerlingen van het Trajectum College en het Globe College voor een nagesprek. Zijn lied Time Passing/Issaa’am timsjie is tijdens het concert door meer dan 1000 Utrechtse scholieren samen gezongen. Het verhaal van zijn vlucht uit Syrië maakt diepe indruk op de leerlingen, net als de beelden van Aeham die piano speelt in de puinhopen van Damascus. In dezelfde periode werken de Vocal Statements-docenten samen aan Statements rondom het thema vrijheid. De ontmoeting met Aeham was een belangrijk moment in dit traject.
In november 2019 bezoekt artist in residence Neo Muyanga het Aeres VMBO Maartensdijk om daar samen met leerlingen uit drie klassen aan zijn lied Nalete te werken. Hij gaat met hen in gesprek over de achtergrond en betekenis van het lied en deelt zijn verhaal en muziekcultuur met hen. Neo’s bezoek wordt door de Vocal Statements-docenten per klas voorbereid. Bij de eindpresentaties staan zij allemaal als musici samen met de 90 leerlingen en hun eigen docenten op het podium. De presentaties worden geleid door muzikaal leider Rohan Poldervaart en Neo zelf.
Begin maart 2020 stonden er voor het Globe College en Trajectum College een aantal spannende VOS-projecten op stapel: een presentatie met alle brugklassen in TivoliVredenburg, een bezoek aan het Utrechtse stadhuis en de start van het VOS-koor. Vanwege de corona maatregelen konden al deze projecten niet doorgaan. Samen met de scholen zijn wij toen direct op zoek gegaan hoe we in deze bijzondere tijd toch contact met de jongeren konden maken. Het resultaat: het online VOS-koor.
We werkten in kleine groepen aan twee muziekvideo’s: de jongeren schreven o.a. nieuwe teksten voor het nummer Iedereen is van de wereld, schreven en formuleerden Statements gebaseerd op Lean On Me en gaven met animaties en andere creatieve uitingen vorm aan hoe zij de wereld zien. Het resultaat is een gedeeld onderzoek van zowel de leerlingen als de VOS-docenten naar het vinden van je stem in een wereld die elke dag weer radicaal anders is.
Als vervanging voor de fysieke lessen op scholen maakt Hanne van de Vrie, muzikaal leider van Kinderen Ouders Zingen (KOZ), samen met de muziekdocenten van KOZ een serie online lessen rondom het KOZ-lied De Wereld om je heen. Met dit aanbod kunnen de leerlingen van Brede School Het Zand samen met hun ouders thuis en met hun docenten op het scherm stem- en lichaamsoefeningen doen en stap voor stap het hele lied leren zingen.
Om toch een gezamenlijk moment te beleven aan het einde van dit bijzondere schooljaar is er een creatieve en veilige vorm gevonden die rekening houdt met de richtlijnen van het RIVM: op het schoolplein van Brede School Het Zand worden eind juni een aantal kleine opnamestudio’s in de open lucht gemaakt waar de kinderen en ouders hun partij kunnen inzingen: afzonderlijk van elkaar, maar toch samen.
In januari 2019 vindt een ontmoeting plaats tussen een eerstejaars scholieren van het Trajectum College in Overvecht en De Werkplaats in Bilthoven. Deze jongeren met zeer verschillende culturele achtergronden bezoeken elkaars scholen en schrijven samen aan Statements. Hierdoor leren zij elkaar kennen en krijgen ze inzicht in hoe de ander de wereld ervaart. De groep neemt als VOS-koor een centrale plek in bij een presentatie waaraan ook 260 andere leerlingen van De Werkplaats meedoen en die wordt begeleid door de VOS-band. De Utrechtse rapper PAX is bij dit project een speciale gast en vertelt de leerlingen over zijn leven als kunstenaar.
‘Kosmopolitisch’ is een belangrijk woord voor ons. Het heeft te maken met wereldburgerschap, met een oprechte interesse in de ander die niet ophoudt bij de landsgrenzen. We geloven in de maatschappelijke verantwoordelijkheid van iedereen om nieuwsgierig te zijn naar wat nieuw en onbekend is.
Na het jarenlange ontwikkelen en realiseren van muziekeducatieprojecten zijn we nu sinds bijna een maand geconfronteerd met de stopzetting van ons interactieve ‘live-werk’ met de leerlingen.
Wij, Vocal Statements, moeten ons plotseling verhouden tot een manier van werken waarin we ons nooit eerder verdiept hebben.
Het artikel van journalist Merijn de Waal in het NRC van 27 maart jongstleden laat ons een werkelijkheid zien die schrijnend is. Mocht het online lesgeven onze realiteit worden voor de komende maanden dan staan wij samen met de scholen voor een grote uitdaging.
Het klinkt goed en haalbaar op papier, het digitale thuiswerken voor school. Maar niet elk huis heeft de ideale keukentafel met ruimte en rust voor het gesprek binnen het gezin – ook is het zo, dat veel gezinnen niet de computer hardware thuis hebben die vaak nodig is om online lessen te volgen – denk aan laptops, beeldschermen, iPads etc.
Het NRC artikel beschrijft de situatie van schoolkinderen wereldwijd. Over de situatie in Nederland wordt er o.a. dit geschreven:
Lees het complete artikel uit het NRC Handelsblad hier
Ook met de eerstejaars leerlingen van het Trajectum College (Utrecht, Overvecht) ging VOS op zoek gaan naar een passend alternatief voor het VOS-koor. In nauwe samenwerking met de geengageerde docenten van de school bedacht muzikaal leider Rohan Poldervaart om samen met de jongeren een muziekvideo te maken waarin het koorgevoel ruimte had. Het gekozen nummer was Iedereen is van de wereld van The Scene, waarvan de jongeren individueel de teksten inzongen. In de montage werden alle stemmen samengevoegd tot een mooi geheel. Aanvullend aan het samen zingen hebben de jongeren zelf gekozen hoe zij hun creativiteit wilden laten zien: door Statements te maken en als spoken word te delen, door te freerunnen of door te tekenen. We zijn trots op de jongeren en het resultaat!
Eigenlijk zouden de eerstejaars leerlingen van het Globe College (Utrecht, Kanaleneiland) die zich vrijwillig voor het VOS-koor hadden aangemeld dit jaar een traject volgen van samen zingen en statements formuleren met een eindpresentatie in TivoliVredenburg. Toen duidelijk werd dat dit niet mogelijk zou zijn hebben we samen met hen en hun docenten in Zoom-sessies een passende alternatieve vorm gevonden: een muziekvideo van het nummer Lean On Me van Bill Withers. Dit lied, dat al in het begin van het schooljaar was uitgezocht door VOS-docente Aarti Prins, kreeg binnen de actuele context een nieuwe betekenis. Wij vinden het heel mooi om te zien hoe de individuele talenten van de jongeren – zingen, tekenen, dansen en Statements schrijven en voordragen – samen een harmonieus en krachtig geheel vormen.
Op onze Instagram (IGTV) kun je een kijkje achter de schermen nemen van onze muziekvideo. Hier vind je onder meer een gesprek met VOS-docente Aarti Prins over het nummer Lean On Me en haar werkwijze, en deelt onze cameraman en creatieve regisseur Mathieu van de Berk hoe hij met de jongeren met een green screen heeft gewerkt. Insta: vocal_statements
Antoinette Crawfurd-Smit, directeur OBS Het Zand (Utrecht)
Negatief advies VOS is verlies voor muziekeducatie in het vo/vmbo
De adviescommissie van de Cultuurnota Utrecht heeft gesproken en helaas is het advies voor Vocal Statements negatief. We zijn teleurgesteld.
De commissie uit haar waardering voor de educatieve activiteiten voor vmbo-leerlingen en studenten in het mbo. Ze is positief over de methodiekontwikkeling op basis van storytelling, werken met rolmodellen en burgerschap. En ze beschouwt het koppelen van koorzang aan kosmopolitisch repertoire en urgente maatschappelijke thematiek als gedurfd en van onderscheidend belang. Wat bedoelt de commissie eigenlijk als ze zegt dat VOS een ‘hoge gunfactor heeft’? Educatie is in deze wereld van Black Lives Matter geen gunst maar noodzaak. In het advies Nieuwe kleuren op een rijk palet geen woord over het verdwijnen van educatie-instellingen uit het gemeentebeleid. Als we willen dat de kunsten en het publiek in de zalen echt divers worden moet je juist investeren in het onderwijs.
Zonder de kleur van educatie geen rijk palet
In 2017 kwamen we met Vocal Statements als nieuwkomer in de muziekeducatie binnen in de Cultuurnota Utrecht. We gaven met 1800 vo/vmbo-leerlingen en artist in residence Aeham Ahmad concerten in de grote zaal van Tivoli Vredenburg. We wonnen in 2018 de Gouden C van het Fonds voor Cultuurparticipatie. Voor de periode 2021-2024 konden we bij de Gemeente niet aanvragen voor doorontwikkeling van dat succes want de ’functie educatie’ bestaat niet meer in het Utrechtse beleidsplan Kunst kleurt de Stad.
We dienden voor 2021-2024 een plan in voor het Innovatorium, dat deel van VOS dat presentatie, onderzoek en ontwikkeling met educatie verbindt. Helaas vindt de commissie dat plan als zelfstandig aanvraag onvoldoende afgebakend. Ons Innovatorium staat niet los, het bestaat bij de gratie van die prijswinnende educatie-functie. Het rijke palet van VOS is een lerende omgeving met kinderen, jongeren, hun ouders, muziekstudenten en professionele musici.
Wat bedoelt het advies met de ‘hoge gunfactor’ van VOS? Educatie is in deze wereld van Black Lives Matter geen gunst maar noodzaak. Als we willen dat de kunsten en het publiek in de zalen echt divers worden moet je investeren in het onderwijs. VOS heeft muziekeducatie in het vmbo-onderwijs en het vmbo-onderwijs bij de opleidingen docent muziek van de Nederlandse conservatoria op de kaart gezet. Ondertussen zwijgt de commissie over het nationale en internationale opdrachtwerk van VOS waarmee artistiek leider Anthony Heidweiller bijzondere artists in residence naar Utrecht kan halen en zijn eigen salaris terugverdient.
Einde Vocal Statements? Valt VOS bij de Gemeente Utrecht tussen wal en schip? VOS zet nu in op een tweejarige subsidie Omdat het Innovatorium ook volgens de commissie een nieuw initiatief is, gaan we er vanuit dat die regeling voor VOS open staat. We gaan daarover op korte termijn met de gemeente in gesprek.
Tenslotte…
Laat ons van harte partnerorganisaties TivoliVredenburg, Residenties Utrecht, DOX en Tweetakt en alle andere fantastische collega’s in Utrecht feliciteren met een verdiend positief advies. Well done!