Beperkingen omzetten tot uitdagingen en kracht vinden in zachtheid: dat zijn een aantal superpowers van de veelzijdige kunstenaar en gepassioneerde docent Manne Heijman. Inmiddels werkt hij drie jaar met Vocal Statements. Hij vertelt over zijn passie voor creëren en zijn rol als docent.
Zijn reis bij Vocal Statements begon toen Manne als docent stage liep bij Pouwer College in Utrecht. Daar ontmoette hij toenmalig artistiek leider Rohan Poldervaart en onze projectleider Marthe van der Hilst. “Er ontstond een klik die uiteindelijk uitliep op een workshop met collega Fabian. Toen is het balletje gaan rollen,” vertelt Manne. “Maar dat was gelijk in de corona periode.”
Beperkingen = mooie uitdagingen
Manne’s eerste stappen in het onderwijs ontstonden meteen vanuit een uitdaging voor Vocal Statements. Hoe creëer je een veilige, creatieve leeromgeving tijdens de beperkingen van een pandemie? “Er kon niet samen gezongen worden, dus moesten we bedenken hoe je zingen, statements en beeldend werken op elkaar laat aansluiten.” herinnert hij zich.
“Ik had leerlingen toen illustraties van zichzelf en statements laten maken. Die hadden we op vlaggen geprint en opgehangen. Leerlingen konden toen zelf hun statements uitspreken en hun illustraties omhoog hijsen als een vlag. Na het ophijsen zongen ze een lied. Ik vond het gelijk heel leuk om het muzikale, het theatrale en het beeldende te combineren. Daar zit voor mij een mooie uitdaging en voldoening. Op school worden deze disciplines vaak uit elkaar getrokken, maar ze raken elkaar enorm.”
Manne wordt dan ook graag uitgedaagd, zo ontdekte hij na een lange zoektocht. Hij begon zijn studie in Film- en Televisiewetenschappen en volgde een premaster Muziekwetenschap, maar de theoretische insteek voelde beperkend. “Ik merkte dat ik wilde maken, creëren, en ik wilde meer uitgedaagd worden. Ik koos uiteindelijk voor de opleiding Image and Media Technology aan de HKU, waar ik me meer kon richten op het creatieve proces. Ik leerde daar animeren, wat ik supertof vond. Maar ook daar bracht ik vooral veel tijd door achter een scherm. Ik wilde lassen, bouwen, timmeren!”
“Ik geloof eigenlijk dat iedereen vette dingen kan maken. Dat is wat mij drijft. Daarom vind ik het leuk om met een groep iets te creëren.”
Dat ging Manne dan ook doen. Maar hij voelde ook de drang om met anderen op ontdekkingsreis te gaan, samen te maken, zodat iedereen er iets van leren. “Ik heb het allebei in me: doen en maken, maar ook kennis delen. Daarom ben ik toen de opleiding docent beeldende kunst aan de Willen de Kooning Academie in Rotterdam gaan doen. Vocal Statements was daarna dus de eerste educatieve organisatie waar ik aan de slag ging na mijn stage.”
Manne typeert zichzelf als een nieuwsgierige en informele docent, met een goed inlevingsvermogen voor leerlingen die even geen zin hebben. “Ik snap dat. Je zit een hele dag in een omgeving waar constant iets van je verwacht wordt terwijl je misschien op een andere manier geprikkeld wilt worden dan in een lokaal stil te zitten.
Ik kan heel los zijn. Ik moest leren om echt ‘docent te spelen’.” geeft Manne eerlijk toe. “Ik ben een zachtaardige docent, maar ook die strenge kant heb ik nu ontwikkeld.”
“Ik geloof eigenlijk dat iedereen vette dingen kan maken. Dat is wat mij drijft. Daarom vind ik het leuk om met een groep iets te creëren en ik laat me daardoor graag verwonderen.
Er zijn altijd mensen die iets niet leuk vinden. Maar in alles kan een uitdaging zitten. Ik probeer leerlingen altijd te motiveren om iets te doen en gewoon te starten. Pas aan het einde van het creatieve proces kun je ervaren en voelen of het daadwerkelijk niks was. Je hoofd zegt: ik vind dit stom. Maar als je eenmaal in de flow zit, kan het opeens heel anders voelen. Vind je het dan tóch stom: pech, dan weet je dat het gewoon niet je onderdeel is.”
Manne’s eigen schooltijd kenmerkt zich ook door een zoektocht naar uitdaging. “Ik kon met iedereen omgaan, ik was een vrolijke gast en zat altijd in de feestcommissie.” vertelt hij lachend. Toch had hij graag meer uitdaging gehad: “Ik speelde gitaar of basketbal en had voor alles onvoldoende behalve gym en tekenen. Ik deed gewoon mijn ding, voerde mijn taken uit, tot ik het niet meer boeiend vond. Maar niemand zei: ‘Laten we inzetten op bewegen en kunst, want dat is wat Manne écht leuk vindt.’ Ik had wel rebelser willen zijn. Ik zou hebben gevraagd aan mijn leraren om me meer uit te dagen.”
Deze ervaringen vormen nu zijn visie als docent. Hij gelooft in een leerling gestuurd onderwijsmodel, zoals het Agora-systeem, waarbij leerlingen zelf projecten bedenken en doelen stellen. Jongeren in het praktijkonderwijs zijn heel direct in hun communicatie.” ziet Manne. “Die directe input die je krijgt vanuit je leerlingen is juist heel waardevol. Je hoeft dan niet af te tasten of maar hopen dat het goed is wat je doet, maar je weet het gewoon.”
Vrijheid en beperkingen
“Een leerling op het Pouwer College vroeg tijdens mijn stage: ‘Wanneer mogen we onze eigen opdracht verzinnen?”. Ik ging daar gelijk op aan en gaf de opdracht om zonder beperkingen en regels zelf iets te maken, ongeacht doel of resultaat. Toen kwamen leerlingen met een pijl-en-boog, een joystickhouder, een film…De opdracht groeide zó uit z’n voegen dat ik twee lokalen nodig had om te begeleiden. Maar iedereen had wél iets gemaakt.” lachte Manne. Hoewel de plannen te groots waren, vond hij het proces waardevol. “Ik merkte toen wel dat ik kaders nodig had, iets meer beperking. Zo leer je als docent eigenlijk altijd balanceren tussen vrijheid en beperkingen.”
Muziek speelt ook een grote rol in Manne’s leven. Zijn vroegste herinneringen brengen hem terug naar tapdansjes in de keuken. “Vanaf mijn zesde leerde ik gitaar spelen en mijn opa speelde piano in de kroeg. Ik hou van muziek maken, bedenken en muzikale samenwerkingen induiken met anderen.”
Zijn passie voor muziek uit zich ook in unieke projecten, zoals Bankra Bike Sound System een mobiel geluidssysteem op een fiets. “Het is een combinatie van iets Nederlands, het fietsen, en iets Caribisch, de soundsystem. Het tovert iedere plek om tot een feestje. Ik ben daarin zowel bouwer als DJ’er en danser.” lacht Manne.
Dit project speelt niet alleen een rol in zijn vrije tijd, maar vindt ook een plek in zijn vak als docent. “In de klas laat ik wel zien dat ik dit doe, het is een belangrijk deel van mij. Bij AZC’s heb ik zelfs een nieuw soundsystem gebouwd met bewoners. Het kan gek lopen, vroeger was ik slecht in natuurkunde, maar met het bouwen van die systemen kon ik het ineens allemaal.”
Manne haalt inspiratie uit onverwachte hoeken, zoals Ferdinand Cheval, een Franse postbode die eigenhandig een paleis bouwde. “Hij was geen kunstenaar of architect, maar hij bracht zijn fantasie tot leven, geïnspireerd door de vele ansichtkaarten die hij bezorgde. Dat inspireert me enorm.”
“Onze kracht is dat we als externe partij echt onderdeel worden van de scholen. Die co-creatie en kwaliteit moeten we blijven waarborgen.”
Ook werken met zijn leerlingen inspireert Manne. “Vorig jaar ging ik objecten van metaal gieten met leerlingen. We gingen toen ook fantaseren over wat er fout kan gaan met het gieten van heet metaal. De verbeeldingskracht van jongeren kwam helemaal los. Dat hele proces was heel tof, van bedenken naar echte kunst maken. Net als bij het project Een Fissa Waard, waarin leerlingen hun eigen geldbiljetten hadden ontworpen en gemaakt, wat resulteerde in een expositie. Het resultaat was heel geslaagd. Dan ben ik in mijn nopjes!”
Voor de toekomst van VOS heeft Manne een duidelijke visie: duurzaam groeien en leerlingen nog meer betrekken bij hun leerproces. “Onze kracht is dat we als externe partij echt onderdeel worden van de scholen. Die co-creatie en kwaliteit moeten we blijven waarborgen.
In het onderwijssysteem zoals die nu is, zou ik niveaus weghalen. Veel meer in manieren van leren gaan denken. ‘Hoog’ en ‘laag’ moet geen onderscheidende factor meer zijn, maar vaardigheden. Niet discriminerend op cognitief niveau.”
Beeldend werken in de klas
Met zijn unieke combinatie van creativiteit, muzikaliteit en menselijkheid weet Manne Heijman niet alleen zijn leerlingen, maar ook zijn collega’s keer op keer te inspireren. Manne over zijn recente teamtraining waarin hij beeldende kunst, geluid en persoonlijke verhalen combineerde: “Het geven van zo’n training zorgt ervoor dat ik weer inhoudelijk in mijn eigen discipline kan duiken om te onderzoeken waar interessante raakvlakken of juist verschillen zitten met muziek, theater en storytelling. Dit samen doen en delen met het team houdt me scherp, inspireert me en ik hoop de rest van het team evenzo. Natuurlijk hoop ik ook dat die materie een weg vindt naar de jongeren.”
Sinds kort werkt Manne als docent Fine Art and Design in Education aan de HKU én zit hij ook bij Vocal Statements in de feestcommissie.
Lees meer over de inspirerende teamtraining Beeldend Werken in de Klas
DJ’s en producers zoals Batida en Daniel Haaksman hebben voor mij een brug geslagen naar een heleboel andere muziekstijlen, genres en artiesten waar ik nog nooit van gehoord had. Bijvoorbeeld Baile Funk, Cumbia, Tarraxo en Kuduro.
Wolf Brinkman
Brinkman is vooral bekend om zijn project “Kunst = taal en rekenen”, waarin hij kunst inzet als middel om taal- en rekenvaardigheden te ontwikkelen bij kinderen. Hij benadrukt dat taal en rekenen geen doelen op zich zijn, maar middelen om de wereld te begrijpen en te onderzoeken.
Prof. Soortkill
Het boek Smibologie van Prof. Soortkill vind ik heel tof, omdat het laat zien hoe de straat en hiphop ook een vorm van onderwijs zijn. Hij verweeft de geschiedenis van Suriname en legt uit hoe je in het Nederlandse onderwijssysteem met 1-0 achter kan staan als je ergens anders vandaan komt. Zijn 11 Points Program helpt je vervolgens om het beste uit jezelf te halen.