“In a typically contradictory move, globalisation, while promoting economic integration among elites, has exacerbated sectarianism everywhere else.”
Pankaj Mishra
22/12/2020 – Het verdiepingstraject
Door de coronamaatregelen kon Vocal Statements het afgelopen najaar niet zingen op scholen en moesten we nadenken over andere vormen van contact. De methodiek diende te worden aangevuld met nieuwe, interdisciplinaire, coronaproof bouwstenen, zoals theatrale vaardigheden, beeldende vakken en spoken word. In een Verdiepingstraject bedachten we nieuwe interventies om met leerlingen in gesprek te gaan. Zo kwam theaterdocent Adanma Okoro het team van muziek-docenten versterken: een aanwinst! Er werden cultuur-sensitieve onderwerpen met de klassen aangesneden, wat tot bijzondere gesprekken leidde over ongelijkheid, racisme en discriminatie. Heel inspirerend in dit kader waren klassikale Zoom-gesprekken met GroenLinks-raadslid Melody Deldjou Fard. De leerlingen noemden het met haar spreken een van de hoogtepunten op school dit najaar.
Docent-onderzoeker Peter Tol en Rohan Poldervaart, muzikaal leider van Vocal Statements, geven tekst en uitleg.
Rohan Poldervaart is als muzikaal leider van Vocal Statements de bedenker en drijvende kracht achter het nieuwe Verdiepingstraject. Peter Tol was tot en met dit najaar docent op Trajectum College. Na vier jaar als docent met Vocal Statements gewerkt te hebben, had hij nu een monitorrol: hij volgde het Verdiepingstraject als onderzoeker.
Wat voor invloed heeft het Verdiepingstraject op leerlingen?
Peter Tol: “Ik heb gemerkt dat de vernieuwde methode jongeren in staat stelt zichzelf beter te leren kennen en dat de veiligheid in de groep nog meer wordt vergroot. Na de les hoorde ik onlangs van een paar meisjes: ‘Bij jullie leer je presenteren en word je minder snel onderschat.’ Dat mis ik in het normale curriculum, met taal, rekenen en zoveel andere vakken. Maar zelfverzekerder in je schoenen leren staan en daardoor relaxter op anderen reageren is echt belangrijk.”
Rohan Poldervaart: “Ik merkte direct een positief effect. Voorheen stonden jongeren niet echt te trappelen van energie. Nu wel: soms vragen ze zelfs een tikje ongeduldig wanneer de les gaat beginnen. Vooral de actieve, theatrale oefeningen vinden ze leuk. En op sociaal niveau zijn leerlingen veel dichter tot de docent gekomen. Daardoor betrek je ze veel makkelijker in het creatieve proces.”
Waardoor komt dat, denk je?
RP: “Tijd en zorgvuldigheid waren een belangrijke factor. We werken allereerst aan een veilige omgeving waarin jongeren zich als individu gezien voelen. En we zorgden we voor intensieve begeleiding van de docent. De afgelopen periode stonden we met een paar jonge, net- of bijna afgestudeerde muziekdocenten voor de klas. Dat was op zich best een waagstuk. Maar na afloop van elke lesdag evalueerden we met hen hun werkwijze. Best arbeidsintensief maar een absolute verrijking.”
Waren de beperkingen van de coronacrisis de aanleiding voor het Verdiepings-traject?
PT: “Onze zoektocht naar andere vormen van contact heeft geleid heeft naar iets heel moois. Zo helpen we de jongeren nu statements te maken en in de klas te presenteren. Vooral onder deze ongewone omstandigheden kwamen creatieve ideeën spontaan tot uiting.”
RP: “De kernvraag was: hoe blijven we in contact met jongeren? Dát aspect verder ontwikkelen is voor de toekomst van Vocal Statements een belangrijke meerwaarde: naast het leren van het zingen van mooie nummers versterken we nog intensiever het contact met de klas en de jongeren onderling.”
PT: “Het bleek niet alleen voor degenen die de statements ten gehore brachten een succeservaring, maar voor hun hele klas. Als de basisveiligheid in de klas versterkt wordt, is de volgende stap van samen zingen makkelijker. In vergelijking tot vorig jaar hebben we onverwacht veel resultaat geboekt.”
Het nadeel had zijn voordeel?
PT: “Precies. Ik heb gemerkt dat de leerlingen evenwichtiger zijn en meer afgewogen keuzes kunnen maken. Door diepere zelfreflectie weten zij waar ze het voor doen. En in een veilige groep. Trajectum is een Vreedzame School, dus dat aspect is heel belangrijk. Vocal Statements past daar perfect in: de jongeren krijgen de nodige tools om zichzelf te ontplooien.”
Waarom is het Verdiepingstraject belangrijk voor de ontwikkeling van een leerling?
RP: “Ik vind het mooi dat jongeren verwonderd worden. Door storytelling worden ze meegenomen in het moment, in een andere wereld. Een wereld waarin ze leren samenwerken en luisteren naar elkaar, waardoor ze zich bewust worden van hun stemgebruik en houding. Een wereld waarin zij zich serieus genomen voelen en zich durven uitspreken over maatschappelijke thema’s. Op een creatieve manier geven zij op hun beurt de docenten de les mee hoe je contact maakt en in contact kunt blijven. Want de leerlingen zijn de spiegel van het contact.”
Wil je op de hoogte blijven van wat wij doen en wat ons inspireert?
Antoinette Crawfurd-Smit, directeur OBS Het Zand (Utrecht)
Ook met de eerstejaars leerlingen van het Trajectum College (Utrecht, Overvecht) ging VOS op zoek gaan naar een passend alternatief voor het VOS-koor. In nauwe samenwerking met de geengageerde docenten van de school bedacht muzikaal leider Rohan Poldervaart om samen met de jongeren een muziekvideo te maken waarin het koorgevoel ruimte had. Het gekozen nummer was Iedereen is van de wereld van The Scene, waarvan de jongeren individueel de teksten inzongen. In de montage werden alle stemmen samengevoegd tot een mooi geheel. Aanvullend aan het samen zingen hebben de jongeren zelf gekozen hoe zij hun creativiteit wilden laten zien: door Statements te maken en als spoken word te delen, door te freerunnen of door te tekenen. We zijn trots op de jongeren en het resultaat!
Eigenlijk zouden de eerstejaars leerlingen van het Globe College (Utrecht, Kanaleneiland) die zich vrijwillig voor het VOS-koor hadden aangemeld dit jaar een traject volgen van samen zingen en statements formuleren met een eindpresentatie in TivoliVredenburg. Toen duidelijk werd dat dit niet mogelijk zou zijn hebben we samen met hen en hun docenten in Zoom-sessies een passende alternatieve vorm gevonden: een muziekvideo van het nummer Lean On Me van Bill Withers. Dit lied, dat al in het begin van het schooljaar was uitgezocht door VOS-docente Aarti Prins, kreeg binnen de actuele context een nieuwe betekenis. Wij vinden het heel mooi om te zien hoe de individuele talenten van de jongeren – zingen, tekenen, dansen en Statements schrijven en voordragen – samen een harmonieus en krachtig geheel vormen.
Op onze Instagram (IGTV) kun je een kijkje achter de schermen nemen van onze muziekvideo. Hier vind je onder meer een gesprek met VOS-docente Aarti Prins over het nummer Lean On Me en haar werkwijze, en deelt onze cameraman en creatieve regisseur Mathieu van de Berk hoe hij met de jongeren met een green screen heeft gewerkt. Insta: vocal_statements
Negatief advies VOS is verlies voor muziekeducatie in het vo/vmbo
De adviescommissie van de Cultuurnota Utrecht heeft gesproken en helaas is het advies voor Vocal Statements negatief. We zijn teleurgesteld.
De commissie uit haar waardering voor de educatieve activiteiten voor vmbo-leerlingen en studenten in het mbo. Ze is positief over de methodiekontwikkeling op basis van storytelling, werken met rolmodellen en burgerschap. En ze beschouwt het koppelen van koorzang aan kosmopolitisch repertoire en urgente maatschappelijke thematiek als gedurfd en van onderscheidend belang. Wat bedoelt de commissie eigenlijk als ze zegt dat VOS een ‘hoge gunfactor heeft’? Educatie is in deze wereld van Black Lives Matter geen gunst maar noodzaak. In het advies Nieuwe kleuren op een rijk palet geen woord over het verdwijnen van educatie-instellingen uit het gemeentebeleid. Als we willen dat de kunsten en het publiek in de zalen echt divers worden moet je juist investeren in het onderwijs.
Zonder de kleur van educatie geen rijk palet
In 2017 kwamen we met Vocal Statements als nieuwkomer in de muziekeducatie binnen in de Cultuurnota Utrecht. We gaven met 1800 vo/vmbo-leerlingen en artist in residence Aeham Ahmad concerten in de grote zaal van Tivoli Vredenburg. We wonnen in 2018 de Gouden C van het Fonds voor Cultuurparticipatie. Voor de periode 2021-2024 konden we bij de Gemeente niet aanvragen voor doorontwikkeling van dat succes want de ’functie educatie’ bestaat niet meer in het Utrechtse beleidsplan Kunst kleurt de Stad.
We dienden voor 2021-2024 een plan in voor het Innovatorium, dat deel van VOS dat presentatie, onderzoek en ontwikkeling met educatie verbindt. Helaas vindt de commissie dat plan als zelfstandig aanvraag onvoldoende afgebakend. Ons Innovatorium staat niet los, het bestaat bij de gratie van die prijswinnende educatie-functie. Het rijke palet van VOS is een lerende omgeving met kinderen, jongeren, hun ouders, muziekstudenten en professionele musici.
Wat bedoelt het advies met de ‘hoge gunfactor’ van VOS? Educatie is in deze wereld van Black Lives Matter geen gunst maar noodzaak. Als we willen dat de kunsten en het publiek in de zalen echt divers worden moet je investeren in het onderwijs. VOS heeft muziekeducatie in het vmbo-onderwijs en het vmbo-onderwijs bij de opleidingen docent muziek van de Nederlandse conservatoria op de kaart gezet. Ondertussen zwijgt de commissie over het nationale en internationale opdrachtwerk van VOS waarmee artistiek leider Anthony Heidweiller bijzondere artists in residence naar Utrecht kan halen en zijn eigen salaris terugverdient.
Einde Vocal Statements? Valt VOS bij de Gemeente Utrecht tussen wal en schip? VOS zet nu in op een tweejarige subsidie Omdat het Innovatorium ook volgens de commissie een nieuw initiatief is, gaan we er vanuit dat die regeling voor VOS open staat. We gaan daarover op korte termijn met de gemeente in gesprek.
Tenslotte…
Laat ons van harte partnerorganisaties TivoliVredenburg, Residenties Utrecht, DOX en Tweetakt en alle andere fantastische collega’s in Utrecht feliciteren met een verdiend positief advies. Well done!
‘Kosmopolitisch’ is een belangrijk woord voor ons. Het heeft te maken met wereldburgerschap, met een oprechte interesse in de ander die niet ophoudt bij de landsgrenzen. We geloven in de maatschappelijke verantwoordelijkheid van iedereen om nieuwsgierig te zijn naar wat nieuw en onbekend is.
Na het jarenlange ontwikkelen en realiseren van muziekeducatieprojecten zijn we nu sinds bijna een maand geconfronteerd met de stopzetting van ons interactieve ‘live-werk’ met de leerlingen.
Wij, Vocal Statements, moeten ons plotseling verhouden tot een manier van werken waarin we ons nooit eerder verdiept hebben.
Het artikel van journalist Merijn de Waal in het NRC van 27 maart jongstleden laat ons een werkelijkheid zien die schrijnend is. Mocht het online lesgeven onze realiteit worden voor de komende maanden dan staan wij samen met de scholen voor een grote uitdaging.
Het klinkt goed en haalbaar op papier, het digitale thuiswerken voor school. Maar niet elk huis heeft de ideale keukentafel met ruimte en rust voor het gesprek binnen het gezin – ook is het zo, dat veel gezinnen niet de computer hardware thuis hebben die vaak nodig is om online lessen te volgen – denk aan laptops, beeldschermen, iPads etc.
Het NRC artikel beschrijft de situatie van schoolkinderen wereldwijd. Over de situatie in Nederland wordt er o.a. dit geschreven:
Lees het complete artikel uit het NRC Handelsblad hier
